NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 1:
एकपदेन उत्तरं लिखत–
(क) बुद्धिमती कुत्र व्यायं ददर्श?
गहनकाने
(ख) भामिनी क्या विमुक्ता?
निजबुद्ध्या
(ग) सर्वदा सर्वकार्येषु का बलवती?
बुद्धिः
(घ) व्याघ्रः कस्मात् बिभीति?
मानुषात्
(ङ) प्रत्युत्पन्नमति: बुद्धिमती किम् आक्षिपन्ति उवाच?
जम्बुकम् / श्रृगालम्
NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 2:
अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत–
(क) बुद्धिमती केन उपेता पितुर्गृहं प्रति चलिता?
उ. बुद्धिमती पुत्रद्वयोपेता पितुर्गृहं प्रति चलिता।
(ख) व्यासः किं विचार्य पलायितः?
उ. ‘इयं काचित् व्याघ्रमारी’ इति विचार्य व्यासः पलायितः।
(ग) लोके महतो भयात् कः मुच्यते?
उ. लोके महतो भयात् बुद्धिमान् मुच्यते।
(घ) जम्बुकः किं वदन् व्याघ्रस्य उपहासं करोति?
उ. ‘भवान् कुतः भयात् पलायितः?’ इति जम्बुकः वदन् व्याघ्रस्य उपहासं करोति।
(ङ) बुद्धिमती श्रृगालं किम् उक्तवती?
उ. बुद्धिमती श्रृगालं उक्तवती– ‘रे रे धूर्त! त्वया मह्रां पुरा व्याघ्रत्रयं दन्तम्। विश्वास्य (अपि) अद्य एकम् आणीय कथं यासि इति अधुना वद।’
NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 3:
स्थूलपदमाधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत–
(क) तत्र राजसिंहो नाम राजपुत्रः वसति स्म।
उ. तत्र किं नाम राजपुत्रः वसति स्म?
(ख) बुद्धिमती चपेटया पुत्रौ प्रहृतवती।
उ. बुद्धिमती कया पुत्रौ प्रहृतवती?
(ग) व्याघ्रं दृष्ट्वा धूर्तः श्रृगालः अवदत्।
उ. कां दृष्ट्वा धूर्तः श्रृगालः अवदत्?
(घ) त्वं मानुषात् बिभेषि।
उ. त्वं कस्मात् बिभेषि?
(ङ) पुरा त्वया महृां व्याघ्रत्रयं दत्तम्।
उ. पुरा त्वया कस्मै व्याघ्रत्रयं दत्तम्?
NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 4:
अधोलिखितानि वाक्यानि घटनाक्रमानुसारेण योजयत–
NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 5:
सन्धिं/सन्धिविच्छेदं वा कुरुत—
(क) पितृगृहं = पितुः + गृहम्
(ख) एकैकः = एक + एकः
(ग) अन्योऽपि = अन्यः + अपि
(घ) इत्युक्त्वा = इति + उक्त्वा
(ङ) यत्रास्यते = यत्र + आस्ते
NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 6:
अधोलिखितानां पदानाम् अर्थं कोष्ठकात् चित्वा लिखत्—
(क) ददर्श – (दर्शितवान्, दृष्टवान्) → दृष्टवान्
(ख) जगाद – (अकथयत्, अगच्छत्) → अकथयत्
(ग) ययौ – (याचितवान्, गतवान्) → गतवान्
(घ) अत्तुम् – (खादितुम्, आविष्कर्तुम्) → खादितुम्
(ङ) मुच्यते – (मुक्तो भवति, मग्नो भवति) → मुक्तो भवति
(च) ईषते – (पश्यति, इच्छति) → पश्यति
NCERT Solution for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा
Question 7:
(अ) पाठत् चित्वा पर्यायपदं लिखत—
(क) वनम् – काननम्
(ख) शृगाल: – जम्बु क:
(ग) शीघ्रम् – सत्वरम्
(घ) पत्नी – भार्या
(ङ) गच्छसि – यासि
(आ) पाठात् चित्वा विपरीतार्थकं पदं लिखत—
(क) प्रथमः – द्वितीयः
(ख) उक्त्वा – श्रुत्वा
(ग) अधुना – पश्चात्
(घ) अवेला – वेला
(ङ) बुद्धिहीना – बुद्धिमती
